Gimnazjalista Józef Piłsudski wyróżnia się na tle innych nastolatków inteligencją, młodzieńczą brawurą i determinacją. Chłopak nie poddaje się carskiej władzy, marząc, że kiedyś nadejdzie dzień wyzwolenia kraju spod okupacji nieprzyjaciela. Postawy patriotyczne młodemu Piłsudskiemu wpoiła ciotka Stefka, z którą Ziuka łączą bliskie relacje. W domu Piłsudskich tym rozważniejszym i bardziej odpowiedzialnym dzieckiem, jest Bronek - starszy brat Józefa. Młody Ziuk na przekór władzy unika uczestniczenia w nabożeństwie żałobnym ku pamięci cara Aleksandra II. Mijają lata. Bronek i Józef są studentami. Chłopcy wdają się w działalność spiskową. Wkrótce obaj zostają oskarżeni o planowane zamachu na następcę zamordowanego cara. Ziuk otrzymuje karę 5-letniego zesłania na Syberię. Na zimnym, bezkresnym terenie poznaje muzułmanina Dżamila. Między mężczyznami rodzi się głęboka przyjaźń, która owocuje wspólną ucieczką z więzienia etapowego w drodze do Irkucka.